| Terug | site map | Goed om te weten | Zoek platen | Home |
78Toeren platen zijn zwaar. En..... ze kunnen breken.
Niet voor niets werd de opvolger van de 78T plaat - die gemaakt was van het nieuwe vinyl -
aangeprezen met de aanduiding Unbreakable
( Het gebruik van Engelse termen was toen al
vet cool )
De gebruikelijke 78T platen zijn gemaakt van bakeliet. Een materiaal dat hard is, maar ook breekbaar.
Nog oudere exemplaren zijn zgn. shellac platen. Dit zijn glazen platen die bedekt zijn met
een laagje shellac (vaak uitgesproken als schellak), een goedje dat gemaakt wordt van de
afscheiding op de dekschilden (shells) van een kevertje: de Kerria Lacca. Echt
!! Kijk hier
maar.
Ook zijn er
shellac platen geweest die gemaakt waren van kleipoeder (in verschillende kleuren) gemengd met
shellac.
Maar wij kunnen ons concentreren op die bakelieten platen.
Of eigenlijk bakeliet vermengd
met leisteen. De term 'het stenentijdperk' was door de Veronica DJ's dus niet eens zo gek
gekozen.
Bakelieten platen... Die kunnen dus breken.
Eigenlijk is het dan over en uit met de plaat, maar als het een bijzonder exemplaar betreft is
dat wel heel erg vervelend.
Je vraagt je dan af of het niet mogelijk is om daar wat mee te
doen.
Hier links is een afbeelding van een plaat die volledig in tweeën lag.
Het is een opname van Tenor Mario Lanza - "Granada"
Dat is een plaat die nog in grote getale te vinden is in winkels etc. dus normaliter zou ik die weggooien en een nieuwe zoeken. Maar aan de andere kant leent zo'n 'alledaags' exemplaar zich mooi voor experiment. Ik ben dus begonnen om de plaat te lijmen.
Een voorwaarde voor succesvol lijmen van een plaat is dat de breuk scherp en recht is. Als dat
niet het geval is, dan missen er stukjes van de groef: en die komen nooit meer terug. Als de
stukken van een gebroken plaat al jaren in een koffertje hebben liggen rammelen, dan is er geen
redden meer aan.
Het lukt eigenlijk alleen als de plaat 'voor je ogen' in stukken breekt. Of
als de plaat maar half gebroken is. Dat klinkt vreemd, maar komt in de praktijk vaak voor. De
plaat is dan gebroken van het middengat tot aan de rand. Hierdoor blijft de plaat in stand (en is
zelfs nog te draaien) maar is dan wel extreem gevoelig voor breuk. Bij het minste of geringste
tikje breekt de plaat definitief in tweeën.
Zo'n mooie rechte breuk kan gelijmd worden met seconden lijm. Daarbij is het niet nodig om zenuwachtig te worden: seconden lijm lijmt wel in seconden, maar dat zijn dan wel de laatste seconden van een langere tijd.
Om de breuk vlak te kunnen lijmen, is een vlakke ondergrond nodig waar de seconden lijm zich niet aan hecht. Dat blijkt in de praktijk uitstekend op een oude plastic buitenhoes te lukken.
Smeer een van de kanten voorzichtig in met kleine druppeltjes lijm. Leg de delen plat op het
plastic en schuif ze over het plastic tegen elkaar. Daarbij komt er onafwendbaar lijm in de
groeven, maar dat is geen probleem.
De delen stevig aandrukken en laten drogen (die laatste
seconden van die lange periode).
Als de lijm stijf geworden is kan voorzichtig de plastic hoes
los getrokken worden. Laat de plaat hierna enkele uren uitharden.
Als de lijm hard geworden is, moeten de groeven nog 'opengekrast' worden.
Daar is namelijk
overtollige lijm in terecht gekomen.
Dat kan eenvoudig gedaan worden door de plaat voorzicht
te draaien met een oude naald. Draaien op 16T bijvoorbeeld of hand aangedreven.
Gebruik
daarvoor niet je uit Engeland geïmporteerde Garrard SC2-1 naald, maar een oude speler die voor een
paar Euro op rommelmarkten is te vinden.
Bedenk dat de lijm hard wordt wanneer deze tussen
twee delen geklemd wordt. De lijm alleen is niet zo hard en kan eenvoudig door een naald
weggekrast worden.
Ook het afdraaien moet overgelaten worden aan zo'n oude platenspeler met
'spijker'. De tikken kunnen namelijk enorm hard aankomen. De naald gaat aan de rand met zo'n 4,5
km per uur over de plaat. Dan kan een stukje lijm hard aankomen.
Hiernaast is mijn gerepareerde Mario Lanza te zien, en hieronder is het resultaat te
beluisteren.
In de opname zijn de ergste tikken verwijderd. Maar niet helemaal.
Ten dele om
te laten horen dat het inderdaad de gerepareerde plaat is, maar ook omdat het verstandiger is om
naar de muziek te luisteren dan naar de techniek.
Goede muziek beluister je met je oren, maar
zeker ook tusssen de oren.
| Mario Lanza - Granada His Master's Voice - Granada |
| Mario Lanza - Lolita His Master's Voice - Lolita |